Familieopstellingen en systemisch werk worden steeds bekender en populairder. Misschien heb je er wel eens van gehoord of zelfs zelf meegemaakt. Toch hangt er soms een vage uitstraling om hen heen, vaak door een gebrek aan begrip. Wat houdt het precies in en wat gebeurt er in zo’n setting? Hier presenteren wij de belangrijkste feiten en mythen over familieopstellingen. Maar kom het zeker zelf ervaren!
Relaties tot stand brengen
Maar wat is precies een ‘sterrenbeeld’? Bij Praktijk gebruiken we deze methode regelmatig om de onbewuste laag van gezondheids- of persoonlijke problemen te verkennen. Een familieopstelling is een beproefde systemische coachingsmethode waarbij je mensen en situaties letterlijk in een ruimte plaatst om te ervaren hoe zij zich tot elkaar verhouden. Zelfs een enkele sessie die begint met een simpele vraag kan mentaal, emotioneel en fysiek veel in beweging brengen. Veel mensen zijn echter niet bekend met deze methode en de drempel om het te proberen is nog steeds relatief hoog. Vooral omdat we in een samenleving leven waarin we alles proberen te overanalyseren en onze eerste reflex het proberen is een situatie of probleem te begrijpen. Bij systemisch werk gaan we bewust af van een cognitieve benadering en concentreren we ons in plaats daarvan op het voelen van wat er gebeurt.
- Een familieopstelling gaat niet alleen over familie
Klopt, in tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden. Het kan ook gaan om problemen met een lastige collega, dynamiek in je relatie met je teamgenoten of vage lichamelijke klachten die ontstaan vlak voor een spannende gebeurtenis. Tijdens de sessie hebben we deze obstakels opgezet en onderzocht. Veel rollen en relaties met mensen en dingen buiten het gezin zijn echter nog steeds terug te voeren op de kindertijd. Hoe u omging met uw ouders, broers en zussen, grootouders en hoe zij in de eerste jaren van uw leven met elkaar omgingen, heeft vaak een blijvende, onbewuste invloed op uw huidige gedachten en gedrag. Zelfs dynamiek of levensgebeurtenissen van generaties geleden kunnen op dit moment impact hebben op je leven.
- Ik ben een denker en begrijp graag wat er speelt, dus zo’n sessie is voor mij te vaag
Een familieopstelling kan voor iedereen voordelig zijn. Voor wie vaak in zijn hoofd zit, kan het nieuwe perspectieven bieden. Er is geen voorbereiding of voorkennis nodig. Hoe minder bevooroordeeld en onvoorbereid u bent, hoe groter het inzicht achteraf kan zijn. De facilitator zal zijn aanpak afstemmen op wat u nodig heeft, waar u klaar voor bent en wat u aankan. Dit kan soms confronterend zijn of zelfs te veel voor dat moment. In zulke gevallen is het verstandig om in meerdere stappen tot een bepaald inzicht of verandering te komen. Het hangt allemaal af van waar jij je bevindt in je ontwikkelingsproces. Iedereen die meedoet kan tot nieuwe inzichten komen, ook zij die simpelweg als vertegenwoordiger in de opstelling van iemand anders rond hun vraag of probleem optraden. Vaak is het geen toeval dat je in een bepaalde functie terechtkomt.
- Een vreemde kent mij niet en kan onmogelijk begrijpen wat er in mij omgaat
Wanneer je de situatie en de mensen in de ruimte in scène zet, reageert je lichaam automatisch. Elk lichaam in het sterrenbeeld geeft iets aan: ongemak, woede, angst of liefde. Het is magisch om te zien hoe anderen, zonder enige voorkennis of bekendheid, zich perfect kunnen inleven in anderen en de energie van die persoon op dat moment feilloos kunnen ervaren en uitdrukken. De werkwijze achter de familieopstelling maakt het in essentie makkelijker om uit je hoofd te stappen, naar de ‘film’ van je eigen leven te kijken en simpelweg te voelen. Zoals veel facilitators, zelfs na tientallen jaren ervaring, concluderen: “Hoe het werkt doet er niet toe; het feit dat het inzicht geeft valt niet te ontkennen.”
- Er wordt veel gepraat, zoals tijdens therapiesessies, en daar hou ik niet van
Het tegendeel is waar. In een familieopstelling wordt weinig gepraat. Voordat de opstelling begint, wordt de casus kort besproken met de begeleider. Vervolgens verschuift de focus naar de kracht van niet (over)praten, maar mensen in de ruimte laten bewegen om de strijd te verhelderen. Het is verbazingwekkend hoe één enkele opstelling, die ongeveer een uur duurt, zo’n impact kan hebben op iemands situatie. Deze effecten konden niet worden bereikt met tien uur coachingsgesprekken. Het beste is dat er achteraf geen debriefing nodig is. Erover praten kan het effect alleen maar verzwakken. Na een sessie kun je alles even laten bezinken en na verloop van tijd merken wat het teweeg heeft gebracht.
- Bij vrijwel iedereen ontstaat onrust doordat een situatie of persoon niet gezien wordt of gezien mag worden
Dat is waar. En soms zijn mensen zich totaal niet bewust van wat ze niet zien of wat niet gezien mag worden. Maar dat kan een grote bron van woede, verdriet of vreugde zijn. Een familieopstelling maakt het onzichtbare zichtbaar. Niet alleen wordt de situatie, relatie of obstakel gezien zoals ze is, maar ook de betrokken personen worden duidelijk zichtbaar in de opstelling. Een systeem, een gezin of een samenleving doet er alles aan om te voorkomen dat iemand of iets wordt uitgesloten; dat is de menselijke natuur, dat is de onderliggende energie. Maar soms is er sprake van een blinde vlek, en wat verborgen of verbannen is, blijft op de vreemdste manieren in iemands leven binnendringen. Het is alsof je probeert een bal onder water te duwen. Op een gegeven moment zal het onvermijdelijk weer opduiken. Dat is wat je met een opstelling kunt bereiken: zie die bal en laat hem zweven.
De stap zetten
Wellicht heeft dit wat duidelijkheid gegeven over de vragen die u had. Uiteindelijk is de enige manier om echt te begrijpen wat het voor u kan betekenen, het zelf te ervaren. Houd onze activiteiten in de gaten! Als je het intimiderend vindt om in een grote groep met vreemden deel te nemen, kan systemisch werk ook in een kleinere één-op-één setting worden gedaan.
Ik hoop je snel te ontmoeten!
