Hartcoherentie is een term die overal terrein wint. Het wordt gepromoot voor de behandeling van stress of burn-out, het reguleren van emoties, of als ontspanning en preventie. Maar wat is hartslagvariabiliteit en hoe werkt hartcoherentie? Is het echt baanbrekend, of is het een eeuwenoude truc van de natuur?
Hartslagvariabiliteit uitgelegd
Ons hart klopt niet monotoon, zoals precies elke seconde 70 slagen per minuut. Het ritme van een gezond hart is – zelfs in rust – verrassend onregelmatig, waarbij het tijdsinterval tussen opeenvolgende hartslagen voortdurend verandert. Deze natuurlijk voorkomende variatie van slag tot slag wordt hartslagvariabiliteit (HRV) genoemd.
Heart Rate Variability (HRV) Source: heartmath.com/science/
De normale variabiliteit in de hartslag is te wijten aan de synergetische werking van de twee takken van het autonome zenuwstelsel (AZS) – het deel van het zenuwstelsel dat de meeste interne functies van het lichaam reguleert. De sympathische zenuwen werken om de hartslag te versnellen, terwijl de parasympathische (vagus) zenuwen deze vertragen. Deze twee takken van het ANS werken voortdurend samen om de cardiovasculaire activiteit binnen een optimaal bereik te houden en passende reacties op veranderende externe en interne omstandigheden mogelijk te maken. Door de HRV te analyseren krijgen we inzicht in de functie en balans van het autonome zenuwstelsel, wat met eenvoudige apparatuur kan worden gemeten – zelfs via je smartphone.
Het belang van hartcoherentie
Wetenschappers en artsen beschouwen HRV als een belangrijke indicator voor gezondheid en fitheid. Als teken van fysiologische veerkracht en gedragsflexibiliteit weerspiegelt het ons vermogen om ons effectief aan te passen aan stress en omgevingseisen. Een eenvoudige analogie helpt dit punt te illustreren: net zoals een tennisser zich voorbereidt op het ontvangen van een service door snel zijn houding aan te passen, blijft het hart van gezonde individuen even responsief en veerkrachtig, klaar om te reageren wanneer dat nodig is.
Health effects of high HRV. Source: heartmath.com
HRV is ook een marker van biologische veroudering. Onze hartslagvariatie is het hoogst als we jong zijn, en naarmate we ouder worden, neemt de variatie in onze rusthartslag af. Hoewel leeftijdsgebonden afname van de HRV een natuurlijk proces is, wordt een abnormaal lage HRV in verband gebracht met een verhoogd risico op toekomstige gezondheidsproblemen en vroegtijdige sterfte. Een lage HRV wordt ook gezien bij personen met een breed scala aan ziekten en aandoeningen. Met regelmatige HRV-training kan het echter weer op een gezond niveau worden gebracht, waardoor de door stress veroorzaakte slijtage van het zenuwstelsel wordt verminderd en de natuurlijke regeneratieve processen van het lichaam worden vergemakkelijkt.
De impact van emoties
Veel factoren beïnvloeden de AZS-activiteit en dus de HRV. Deze omvatten ademhalingspatronen, fysieke activiteit en zelfs onze gedachten. Onderzoek van het HeartMath Institute heeft aangetoond dat onze gevoelens en emoties een van de krachtigste factoren zijn die het veranderende ritme van ons hart beïnvloeden.
Over het algemeen leidt emotionele stress, zoals gevoelens van woede, frustratie en angst, tot hartritmepatronen die onregelmatig en grillig lijken. Fysiologisch gezien geeft dit patroon aan dat de signalen die door de twee takken van het AZS worden geproduceerd, niet met elkaar synchroon lopen. Dit is te vergelijken met het besturen van een auto met één voet tegelijkertijd op het gaspedaal (het sympathische zenuwstelsel) en de andere op de rem (het parasympathische zenuwstelsel).
Fysiek kan dit processen verstoren, energie uitputten en extra slijtage aan systemen veroorzaken, vooral als dit vaak of gedurende langere perioden gebeurt.
HRV and emotions. Source: heartmath.com
Positieve emoties zorgen ervoor dat u op één lijn zit
Positieve emoties sturen daarentegen een heel ander signaal door ons lichaam. Wanneer we prettige emoties ervaren, zoals waardering, vreugde, zorgzaamheid en liefde, wordt ons hartritmepatroon soepel en verschijnt het als een harmonieuze golf. Dit wordt een coherent hartritmepatroon genoemd. Wanneer dit gebeurt, wordt de activiteit in de twee takken van het AZS gesynchroniseerd, ook wel psychofysiologische coherentie genoemd. Deze staat van optimaal functioneren zorgt ervoor dat systemen efficiënter kunnen werken, waardoor we emotioneel stabieler, mentaal helderder en beter in staat zijn om cognitief te functioneren. Simpel gezegd: ons lichaam en onze hersenen werken beter, we voelen ons beter en we presteren beter.
HeartMath-methode als hulpmiddel
Het is mogelijk om een samenhangend hartritme te genereren door simpelweg langzaam en regelmatig te ademen in een ritme van 10 seconden (5 seconden in en 5 seconden uit). Deze cognitief gecontroleerde ademhaling kan echter energie-intensief en moeilijk vol te houden zijn.
Hoewel de HeartMath-technieken een ademhalingselement omvatten, is tempo-ademhaling niet hun primaire focus. Het belangrijkste verschil met HeartMath-tools is dat we ons richten op het opzettelijk genereren van een echte positieve emotionele toestand. Dit maakt het veel effectiever en gemakkelijker. Positieve emoties lijken het systeem te stimuleren op zijn natuurlijke resonantiefrequentie, waardoor samenhang wordt gecreëerd en behouden zonder een bewuste mentale focus op het ademhalingsritme.
Bovendien biedt de positieve emotionele focus van HeartMath-technieken een veel breder scala aan voordelen dan ademhalingsoefeningen alleen, waaronder diepere perceptuele en emotionele veranderingen, verhoogde intuïtie en creativiteit, betere cognitieve prestaties en een verbeterd hormonaal evenwicht.
Bekijk HearthMath voor meer achtergrondinformatie, podcasts en tools. Ze hebben onlangs een nieuwe versie van hun app uitgebracht waarmee je de camera van je smartphone kunt gebruiken om je HRV te meten.
Benieuwd of dit iets voor jou is?
Neem gerust contact met ons op of plan een gesprek. Wij denken graag mee wat het beste bij u past.
En houd ons in de gaten: de komende periode zullen er meer tools beschikbaar komen om u op weg te helpen.
